Maatschappelijke uitdagingen

De maatschappelijke uitdagingen zijn in het Europese onderzoeksprogramma Horizon 2020 gedefinieerd in acht thema’s, de Grand Societal Challenges. De creatieve industrie bekijkt de maatschappelijke uitdagingen met een specifieke invalshoek: door een lens van sectoreigen meerwaarde. Wanneer zij bijvoorbeeld naar het vraagstuk rondom Energie & CO2 kijkt, kan de creatieve industrie vooral bijdragen daar waar het gaat om gedrag: hoe kan de consument gestimuleerd worden tot energiezuiniger gedrag? Voor deze uitdaging richt de KIA zich daarom op de specifiekere invalshoek van Energy & Behaviour. Op vergelijkbare wijze zijn ook de andere maatschappelijke uitdagingen uit deze agenda tot stand gekomen.

Deze specifieke invulling van de Horizon 2020 uitdagingen is daarnaast zo gekozen omdat de creatieve industrie zich hierin al heeft bewezen of nieuwe mogelijkheden ziet om impact te creëren. De selectie is geïnspireerd op, en sluit aan bij, een groot aantal routes uit de Nationale Wetenschapsagenda (NWA).

De lens van de Creatieve Industrie

De lens van de creatieve industrie op de maatschappelijke uitdagingen geeft haar focus, ook wat betreft de verbinding met relevante routes uit de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Hij biedt daarnaast aanknopingspunten voor vraagstukken van de Nederlandse overheid in bijvoorbeeld de agenda’s van vakdepartementen.

Maatschappelijke uitdageningen lens

De Uitdagingen

a. Circular Society
De circulaire economie is een economisch systeem bedoeld om hergebruik van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Een belangrijke strategie in dat kader is de transitie van bezit naar gebruik. Hoe kunnen systemen deze transitie bevorderen? En hoe kunnen we nieuwe circulaire proposities ontwikkelen, om daarmee de transitie te versnellen?

b. Healthy Behaviour
De definitie van ‘gezondheid’ is de laatste jaren verschoven van een focus op ‘ziekte’ naar een focus op ‘de mens’ en ‘het vermogen van de mens om zich aan te passen en zelf de regie te nemen’. Hoe kunnen slimme systemen hen hierbij helpen? Hoe kunnen we de positieve effecten van groen op gezondheid en welbevinden beter benutten in woon-, werk- en leefomgeving (in steden)?

c. Resilience in Society
In een omgeving vol veranderingen is het van belang dat individuen en de maatschappij als geheel veerkrachtig zijn en blijven. Duurzame inzetbaarheid van mensen wordt gezien als belangrijk element binnen de veerkrachtige (inclusieve) samenleving. Hoe kunnen socio-technische systemen bijdragen aan de zelfredzaamheid van ouderen, (re)integratie van mensen in de samenleving, en tot participatie op de arbeidsmarkt? Hoe bevorderen we sociale cohesie in een maatschappij die gebukt gaat onder polarisatie? Hoe geven we vorm aan instituties en systemen die ons welzijn/geluk bevorderen? De topsector Creatieve Industrie beschouwt dit thema als een belangrijk onderdeel van de centrale uitdaging van de Inclusieve en Innovatieve samenleving.

d. Energy and Behaviour
Om de klimaatdoelen uit het VN-klimaatakkoord te halen zullen burgers, bedrijven en overheden hun benadering en het gebruik van energie moeten veranderen. Hoe kunnen we hen aanzetten tot zuiniger gebruik van energie en brandstoffen en/of tot het zoeken naar schone(re) alternatieven? De transitie naar hernieuwbare energie leidt tot een verandering van de rol van de (energie)consument die bewuster is en daarmee meer actief voor energiegebruik kiest, en voor de energiesector om nieuwe manieren te vinden om gebruikers te betrekken.

e. Quality of Life & Well-being
Meer en meer realiseren we ons dat ongebreidelde consumptie (op de lange termijn) niet automatisch leidt tot meer welzijn. Onze manier van leven staat ook onder fysieke en psychologische druk door de eisen die werk en omgeving aan ons stellen. Hoe kunnen we producten en diensten ontwikkelen die werkelijk, op de lange termijn, bijdragen aan geluk en kwaliteit van leven? Welke rol kan big data spelen bij de kwaliteit van leven in de zorg, het verkeer en slimme steden? Hoe zetten we systemen in om bij te dragen aan kwaliteit van leven? Welke invloed heeft dit op de leefomgeving?

f. Trust & Security
De digitale wereld brengt nieuwe vragen rondom vertrouwen en veiligheid met zich mee. Hoe zorgen we dat mensen blijven vertrouwen in slimme systemen en hoe garanderen we een acceptabel niveau van veiligheid en privacy in een digitale wereld?

g. Personal Experience
De samenleving zoekt naar een balans tussen gezamenlijkheid en individualiteit. Eigenheid is een groot goed en onderdeel van de verworvenheden van de moderne maatschappij, maar heeft een keerzijde die de saamhorigheid negatief kan beïnvloeden. Producten en diensten kunnen steeds meer op maat worden ontwikkeld, maar wat is de invloed daarvan op duurzaamheid? Hoe kunnen we waarde voor de eindgebruiker creëren door verregaande digitalisering en personalisering in productie, contentcreatie en design? Hoe creëren we producten en diensten waarbij tegemoet gekomen wordt aan de behoefte aan een persoonlijk aanbod? Op welke manier creëren we waarde voor de eindgebruiker door digitalisering en informatie in content-creatie, gaming en design?

h. Human Empowerment
Door complexe ontwikkelingen hebben veel burgers het gevoel gekregen dat ze amper invloed hebben op hun eigen leefsituatie. Hoe kunnen we mensen empoweren om weer voor zichzelf te zorgen? Wat leert het verleden ons hierover en hoe kan dat bijdragen aan nieuwe inzichten?