Aanvraag Fieldlab Virtual Worlds

Samenvatting

CLICKNL richt een FieldLab in voor het thema Virtual Worlds.
Het FieldLab wordt gevestigd in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en zal een sterke binding met de regio hebben.
Waarom dit Lab?

1. VR/AR staat zeer in de belangstelling, en de verwachting is dat deze extra contentlaag in heel veel verschillende gebieden grootschalig zal worden toegepast.
2. Er is nog nauwelijks kennis en ervaring in de erfgoed/museale sector met VR/AR dat erfgoed als bron gebruikt.
3. Nederland heeft een achterstand in VR/AR-toepassingen in de erfgoedsector ten opzichte van het buitenland

Doel is het Fieldlab Virtual Worlds in te richten als een plek waar creatieve professionals met elkaar en samen met onderzoekers kunnen werken aan industrieel onderzoek (R&D gericht op ‘ready to market’ toepassingen). Creatieve professionals kunnen daar experimenteren met nieuwe Virtual Reality, Augmentend Reality en Mixed Reality technologie en daarmee nieuwe toepassingen ontwerpen.
Doel is ook de bedrijven te interesseren in bredere R&D toepassingen en ze in contact te brengen met kennisinstellingen met de mogelijkheid tot het delen van kennis en ervaring, het bouwen van een community en het leveren van input voor nader onderzoek.
Het Fieldlab biedt ook netwerkactiviteiten aan gericht op met name MKB-bedrijven waardoor zij (transdisciplinair) kennis kunnen nemen van de inzichten die zijn opgedaan in de onderzoeken, en met deze nieuwe technologieën een vernieuwingsslag in hun werk kunnen brengen. De netwerkactiviteiten bestaan uit masterclasses, workshops en conferenties.

Aanleiding

“Het vertellen van verhalen achter erfgoed zal in de toekomst misschien wel uitgroeien tot het hoofddoel van onze erfgoedzorg. In de huidige, snelle, digitale wereld kan het vertellen van die verhalen eigenlijk al niet meer zonder toepassing van de nieuwste technologieën, zoals Augmented en Virtual Reality.” Zo staat het te lezen in de Erfgoed Magazine.

Nu de mogelijke afzetmarkt voor VR rijp en groot genoeg is, kan de fase van innovators- en early adopters-producties naar early majority ingezet worden. Analisten verwachten dat er tegen 2020 150 miljard dollar in VR en AR rondgaat:

• het aanbod van VR-apparaten en andere technische randvoorwaarden is dermate groot en betaalbaar dat de afnamemarkt groot genoeg is voor massaal gebruik;
• bij de manier waarop verhalen verteld worden, zowel voor consumenten/burgers als bedrijven, zal steeds meer behoefte zijn aan technieken die een rijkere en impactvollere (immersive) ervaring creëren, omdat bestaande storytellingtechnieken sleets dreigen te worden.

• Tegelijkertijd zijn er nog veel vraagstukken die het massaal gebruik en gewenste impact nog in de weg staan, en tenslotte zijn er deelmarkten waar het gebruik van deze nieuwe media nog veelal in de kinderschoenen staat:

• Zowel traditionele culturele instellingen als mediamakers zijn zich nog onvoldoende bewust van de mogelijkheden van VR en AR om het publiek te bereiken en engagement te creëren, en ontberen ook de vereiste vaardigheden en kennis;

• Er is nog weinig kennis ontwikkeld over het gebruik van Virtuele Werelden zeker als het gaat om mixed reality. Zo zijn er weliswaar diverse VR- en 3D-labs binnen universiteiten Twente (DAF Technology Lab) en Amsterdam (Tech Labs), maar deze richten zich voornamelijk op de bètastudies en zijn specifiek voor studenten bedoeld. De gemeenschap van VR makers is hecht en organiseert regelmatig meetups, bijvoorbeeld die van VR Base, maar op het gebied van AR en mixed reality tekent zich zo’n community nog niet af. Het Fieldlab kan hier voorzien in het opvullen van een duidelijke leemte;
• Opdrachtgevers komen veelal uit commerciële hoek (B2B, advertising, games) en nog weinig uit educatieve en kunst & culturele sectoren. Door ook voor deze in sommige opzichten lastiger sectoren werk te produceren zal zowel de innovatieve kracht als de afzetmarkt van de veelal nog kleine VR-producenten worden vergroot;
• Er zijn nog veel technologische vraagstukken (latency, bandbreedte) rondom de gewenste kwaliteit van VR live streaming in broadcast-kwaliteit waardoor bestaande mediabedrijven terughoudend zijn in het maken van aanbod. Ook leiden deze technische problemen nu ook vaak nog tot een suboptimale gebruikerservaring;
• Het archiveren van dergelijke multimediaproducten is overal ter wereld nog een groot vraagteken;
• Het opnemen en monteren van ‘filmed reality’ VR-producties is nog relatief duur;
• Er zijn nog geen ‘standaarden’ ontwikkeld (bijv. ten aanzien van de ideale duur van een VR-productie, zoals we dat gewend zijn voor bijvoorbeeld film (90 min) of een commercial (30 sec).

Er ontbreekt momenteel de mogelijkheid voor creatieve bedrijven om met elkaar kennis uit te wisselen en te experimenteren in deze context. Het FieldLab Virtual Worlds richt zich juist op de creatieve professionals die zich o.a. bezighouden met toepassingen voor bv musea, tentoonstellingen, gameproducties enz., en ambieert kennisvragen en nieuwe praktijken op het gebied van VR en AR samen te brengen. Om impact te vergoten werkt het FieldLab hierbij intensief samen met bestaande netwerken, zoals VR Base in Amsterdam.

Waarom een FieldLab Virtual Worlds?

Er zijn meerdere redenen waarom een Fieldlab Virtual Worlds juist nu een belangrijke rol kan vervullen in het verder opschalen, professionaliseren en door ontwikkelen van de voorhoedepositie (zie o.a. Venturebeat en NRC) die Nederland op dit moment heeft op het gebied van VR. Die hebben zowel te maken met de kansen, maar ook de belemmeringen rondom deze technologieën:

“VR kent vele lagen van beleven en monumenten tot leven te wekken. Het begint bij het nemen van een kijkje in een monument met behulp van je eigen telefoon, maar de techniek heeft zich inmiddels zo ver ontwikkeld dat het mogelijk is om met behulp van een VR-bril een hele nieuwe wereld te betreden. De allernieuwste ontwikkeling is de Hololens van Microsoft, een bril waarmee voorwerpen in de ruimte tot leven kunnen worden gebracht. Dat varieert van virtuele objecten tot een compleet immersieve beleving die met een virtuele interface kan worden bestuurd. Transform your world with holograms. Voor erfgoed biedt het de mogelijkheid om bijvoorbeeld verdwenen meubels terug te zetten op de oorspronkelijke plaats of om een verhaal te vertellen waar de bezoeker zich letterlijk midden in de geschiedenis bevindt.” (De Erfgoedstem)

Wat biedt het FieldLab?

• Gezamenlijke experimenten en onderzoeken tussen VR-bedrijven (en hun eventuele klanten) samen met opdrachtgevers: o.a. erfgoedinstellingen
• Toegang tot hardware voor diverse VR/AR-toepassingen
• Organisatie workshops, sessies, seminars, symposia voor matchmaking wetenschappelijk veld, culturele sector en creatieve bedrijven
• Zorgt dat (kennis over) de resultaten en (half)producten worden verspreid
• Stimuleert en financiert gebruikersonderzoek van VR en AR hardware en applicaties
• Organiseert casestudies en challenges vanuit culturele instellingen om VR developers te inspireren tot innovatieve toepassingen op gebied van kunst, cultuur en educatie

Werkwijze

In het Fieldlab Virtual Worlds worden virtuele omgevingen ingezet om met name maatschappelijke vraagstukken op te lossen en daarmee nieuwe inzichten en kennis te verwerven. Hierbij valt te denken aan nieuwe vormen van storytelling, 3D-reconstructies, nieuwe vormen van journalistiek, en een nieuwe beleving van ruimtelijk & industrieel erfgoed, maar ook de technische en methodologische kant blijft niet onderbelicht. Met dit Lab willen we kennis en ervaring opdoen over de meerwaarde van VR/AR toepassingen in een culturele en educatieve context. De activiteiten zullen raken aan de volgende thema’s:

1. In hoeverre kunnen VR/AR installaties sociale en generationele verschillen overbruggen doordat de kijker de wereld van de ander bijna lijfelijk kan ervaren?
2. In hoeverre kunnen immersieve ervaringen bijdragen aan betere cultuureducatie en mediawijsheid (VR/AR met kennisoverdracht)
3. Welke andere mogelijkheden bieden VR/AR projecten behalve een audiovisuele verrijking (bijvoorbeeld VR/AR met biofeedback interactie)
4. Welke technologische en methodologische vraagstukken moeten opgelost worden voor optimale inzet in musea en archieven (hoe bewaar je VR producties, hoe gebruik je de techniek optimaal)
5. Businesscase: waar moet je rekening mee houden voor een gemiddeld VR project (kosten, doorlooptijden, structurele exploitatie, voorwaarden voor uitleen, etc)

Resultaten en impact FieldLab

• Minimaal 5 projecten uit te voeren met minimaal 10 VR/AR content bedrijven
• Werkende toepassingen die de basis vormen voor nadere implementatie, marktintroductie of schaalvergroting
• Het betrekken van minimaal 200 creatieve professionals bij kennisdeling en minimaal 15 kennisinstellingen
• Vertrouwen tussen de partijen en de wil tot verdere samenwerking wordt zichtbaar in daadwerkelijke projecten.
• Inzicht in wanneer virtuele werelden wel en wanneer niet ingezet zouden kunnen worden vanuit opdrachtgeversperspectief
• Communicatie via het web van beschrijving van praktijkcases, producten, uitkomsten van workshops, whitepapers, enz. Er kunnen bv logboeken worden bijgehouden met alle stappen en ervaringen in het proces.

Belangrijke stakeholders hierbij zijn (enkele voorbeelden, niet uitputtend):

Wij zien hier genoeg mogelijkheden om samenwerkingen aan te gaan en industrieel onderzoek en experimenten aan te bieden tijdens hackathons, workshops en conferenties. Hier komen creatieve bedrijven, musea en andere erfgoedinstellingen, mediapartijen en kennisinstellingen bijeen.

Er zullen minimaal 5 showcases worden geproduceerd, naast een aantal kleinere experimenten, afhankelijk van de vraag/aanbod. Bovenstaande doelgroepen denken wij het beste te bereiken door goede communicatie, het aanbieden van een unieke onderzoeks- en experimenteer omgeving en inspirerende uitwisseling van resultaten. Daarnaast denken wij dat de verschillende workshops en matchmakingsbijeenkomsten en VR Erfgoed Cafe de drempel tot samenwerking zal verlagen. Ook zullen deze partijen voorrang hebben bij het presenteren van hun werk op de internationale podia die de kernpartners (mede)organiseren zoals SXSW, TVX, IBC, etc.

Wij stellen ons ten doel om minimaal 10-15 bedrijven te verbinden aan het FieldLab, naast ongeveer 10 erfgoed instellingen en diverse onderzoekers van kennisinstellingen. Uit ervaring weten wij dat het volkrijgen van grotere matchmakingsbijeenkomsten (50-100) personen meestal geen probleem is.

Wij vragen van alle deelnemers een open houding om kennis en toepassingen met elkaar te delen. Om toegang te krijgen tot de VR/AR faciliteiten en tot de kennis en culturele instellingen (mogelijke opdrachtgevers) vragen wij een kleine bijdrage van zowel erfgoedinstellingen als VR bedrijven, naar rato, om die samenwerking en uitwisseling mogelijk te maken.

In de aanloop tot deze aanvraag hebben we diverse VR bedrijven en erfgoedinstellingen gepolst naar hun belangstelling. Daarbij gaven de VR bedrijven aan zeker geïnteresseerd te zijn wanneer zij van elkaar kunnen leren en dat ze via rapid-prototyping zicht op opdrachten kunnen krijgen. De erfgoedinstellingen gaven zonder uitzondering aan zeer enthousiast te zijn om meer kennis en ervaring op te doen met de mogelijkheden van VR/AR en ook gaven zij aan bereid te zijn daarvoor te betalen bv via aangeboden workshops die tot (half)producten leiden.

Meewerken aan en ervaring opdoen in het FieldLab kan tevens leiden tot meerwaarde voor betrokkenen en organisaties, o.a. bij aanvragen bij NWO en andere subsidiegevers. Zo zetten we bijvoorbeeld in op het indienen van een of enkele KIEM-aanvragen bij NWO in 2017.

Wat gebeurt er al?

VR wordt inmiddels ingezet in alle kennisdomeinen. Toepassingen zijn dan ook vaak sector-overstijgend waardoor het extra interessant is om deze interdisciplinaire technieken uit te wisselen en bij andere domeinen in te zetten.
Zo zijn er grote regionale labs rond de grote steden en universiteiten, deze bieden vaak al VR- en 3D-labs: Twente (DAF Technology Lab), Amsterdam (Tech Labs), Eindhoven Lab.

Kleine en grote VR bedrijven schaffen steeds meer elk eigen apparatuur aan waarmee ze opdrachten kunnen uitvoeren. Erfgoedinstellingen met collecties zijn op zoek naar nieuwe manieren hun collecties op aansprekende wijze aan het publiek te tonen en er verhalen mee te vertellen. Zij hebben in de meeste gevallen nog weinig idee wat VR hierbij kan doen. Waar de echt grote musea en erfgoedinstellingen zelf hun weg zoeken en opdrachten verlenen, durven middelgrote en kleinere instellingen het experiment door onbekendheid vaak niet aan. Desgevraagd blijkt wel dat zij zeer geïnteresseerd zijn om met VR/AR/ mixed Reality te experimenteren, alleen weten ze niet waar te beginnen en welk bedrijf te kiezen.

De afgelopen jaren heeft CLICKNL Cultureel Erfgoed al sterk ingezet op VR:
9 juni 2016 vond plaats de CLICKNL Cultural Heritage bijeenkomst: Virtual Reality. Zo is de cross-over Erfgoed in Virtuele Werelden opgezet dat tot de volgende resultaten heeft geleid:

• De MijnExplorer is ontwikkeld als voorbeeld case voor matchmaking CI & culturele sector
• Presentatie tijdens DRIVE festival 2016, resulterend in ‘Virtual Pharmaceutical Museum’; een samenwerking The Virtual Dutch Men en UU Digital Humanities
• Matchmaking event culturele sector en creatieve industrie. Zoals: cases van o.a. Centraal Museum, Naturalis Biodiversity Center, Museum Boijmans van Beuningen en Kunst & Wunderkammer, Pitches van o.a. MediaMonks, The Virtual Dutchmen, Dropstuff, Zesbaans, House of Secrets, Monobanda Play, Tijdlab en diverse culturele VR demo’s o.a. #BigArtRide, Mijn Explorer, Drawing Room (IDFA selectie)

VR/AR staat dus duidelijk in de belangstelling, maar bovenstaande voorbeelden zijn nog uitzonderlijk. Er gebeurt nog nauwelijks iets in de culturele/museumsector. Wel organiseerde De Heemschut Young Professionals op 19 november 2016 een themabijeenkomst in Fort Vechten over “Virtual Reality in de erfgoedsector”.
Vanuit de vraagstelling: erfgoed als bron, is nog nauwelijks kennis en ervaring.
Nederland blijkt ook een achterstand te hebben ten opzichte van het buitenland (bv Belgie en Duitsland).

Verbinding met andere programma’s

Het FieldLab staat niet op zichzelf: het is nauw verbonden met zowel kennisgerichte als praktijkgerichte of regiogebonden strategische agenda’s.

NWO’s Roadmap Smart Culture

We onderzoeken nieuwe vormen van kennisdeling en leerprocessen
Product: VR en AR applicaties. Sector: museumsector, mediasector, entertainmentsecor, educatiesector. Maatschappijbreed: welke nieuwe productiepraktijken ontstaan er, vanuit welke doelstelling? Wie zijn de opdrachtgevers en wat is de impact? Het FieldLab adresseert praktijken rondom digitalisering, creatief ondernemen en economische en culturele transformatieprocessen, thema’s die nauw verwant zijn aan NWO’s Roadmap Smart Culture.

Nationale Wetenschapsagenda

Het FieldLab sluit met name aan bij de routes “Levend Verleden. De betekenis van het verleden in en voor een innovatieve samenleving”, “Veerkrachtige en Zinvolle Samenleving” en “Kunst: innovatie in de 21ste eeuw”.
Het FieldLab Virtual Worlds adresseert het gebruik van ons gezamenlijke verleden in nieuwe innovatieve toepassingen om het effect hiervan te meten op het individu en om het effect van het behoud en exploitatie hiervan voor creatieve en maatschappelijke waarde te meten.

Digital Heritage van de Joint Programming Initiative Cultural Heritage (JPICH)

Internationaal is met name het Joint Programming Initiative Cultural Heritage
(JPICH) van belang. De komende tijd zet de JPICH in onder andere op de volgende relevante onderzoekscalls: Digital Heritage; Identity and perception; Conservation and Protection)

SIA-KIEM

De regeling KIEM Creatieve Industrie stimuleert praktijkgericht onderzoek waarmee de Creatieve Industrie kan innoveren en de concurrentiepositie kan verbeteren. Een aantal lectoraten vanuit de Nederlandse HBO-instellingen is al actief bezig met VR-vraagstukken (o.a. storytelling, datastromen, gaming) en zal gebruik maken van deze regeling. Deze vormen van toegepast onderzoek kunnen zeer goed ingepast worden binnen het Fieldlab Virtual Worlds.

Plaats van het Lab

Het FieldLab Virtual Worlds wordt ingericht in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Daar zijn ook o.a. zalen beschikbaar voor workshops en grote en kleine bijeenkomsten.
In voorkomende gevallen kunnen er ook bijeenkomsten op andere plekken in Nederland gehouden worden, waaronder in het Spinhuis van de KNAW in Amsterdam.

Partners

Het FieldLab wordt in samenwerking met de CLICKNL netwerken Media& ICT en Games ingericht, waarbij Cultural Heritage coördineert.
Andere partners zijn in ieder geval diverse musea en archieven zoals Beeld en Geluid, VR-bedrijven als Mediamonks en Dropstuff, Waag Society. Daarnaast zullen partners benaderd worden uit de hierboven genoemde lijst van mogelijke stakeholders zoals hardware leveranciers en mediaplatforms/uitgevers.

Planning

Het FieldLab wordt ingericht bij Beeld en Geluid vanaf maart 2017 en zal voor de zomer van 2017 operabel zijn. In de aanloop zullen stakeholders worden geïnformeerd en gezamenlijk programma’s worden geformuleerd. Het streven is het FieldLab in ieder geval tot eind 2019 te laten functioneren.

Organisatie

De coördinatie en het penvoerderschap ligt bij het Meertens Instituut. (KNAW) (waar eerder het penvoerderschap van CLICKNL Cultural Heritage was).
Een klein team zal de activiteiten sturen: (Johan Oomen (BenG), Patricia Alkhoven (MI/KNAW), Kelly Mostert (BenG), Mir Wermuth (iMMovator/Media&ICT).

Bijdragen

De apparatuur wordt grotendeels gesponsord door hardware bedrijven.
Er worden bijdragen (in kind en/of in cash) gevraagd aan creatieve bedrijven, musea en andere culturele instellingen die mogelijk opdrachten kunnen geven.
Voor het bijwonen van workshops wordt een bijdrage van de erfgoedinstellingen gevraagd waarmee we de creatieve bedrijven bij de workshop kunnen betrekken. De creatieve bedrijven kunnen zo tijdens de workshop van elkaar leren terwijl de erfgoedinstellingen een overzicht van de verschillende toepassingen krijgt en daaruit een keuze kan maken.
Mogelijkheden worden bekeken voor het vragen van bijdragen om bedrijven toegang te verlenen tot FieldLab (via strippenkaart, of abonnement)
De Gemeenten Hilversum en Amsterdam worden erbij betrokken bv via de Kamer van Koophandel/ Amsterdam Economic Board.
Deskresearch wordt als dienst aangeboden (een bedrijf kan zo snel een overzicht krijgen wat er is op bepaald gebied). Bedrijven betalen een klein bedrag als toegang of via vouchers.