Populair

Visie, strategie en aanpak

Voor een vitale economie die maatschappelijke uitdagingen aanpakt (zoals de energietransitie, voldoende en gezond voedsel of de borging van veiligheid), is innovatie essentieel. Als dat bijdraagt aan het ontwikkelen van economisch verdienvermogen en tegelijk maatschappelijke impact bereikt, spreken we van maatschappelijk verdienvermogen. Om die dubbele doelstelling te realiseren is er behoefte aan (nieuwe) innovatiemethodieken, governance- en financieringsmodellen, werkvormen en beleid. Die moeten hulp bieden bij het ontwikkelen van de combinaties van onder andere nieuwe technologie, verdienmodellen, nieuwe samenwerkingsvormen en gedragsverandering. Daarbij gaat het om interdisciplinaire en multi- stakeholder samenwerking en sociale innovatie naast technologische innovatie.

De Kennis en Innovatie Agenda Maatschappelijk Verdienvermogen (KIA MV) heeft als doel de opschaling van innovatie te versnellen en daarmee tot grotere maatschappelijke impact te komen. De KIA MV organiseert de verbetering, ontwikkeling en toepassing van methodieken, werkvormen en modellen voor succesvolle missiegedreven innovatie. Daarmee versterkt het de thematische Kennis en Innovatie Agenda’s in het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid (MTIB) en de missie omgevingsveiligheid.

KIA MV nieuw

Gebiedsgerichte strategie
De KIA MV is een landelijk programma met een regionale, gebiedsgerichte aanpak. Op lokaal niveau zijn maatschappelijke problemen namelijk voelbaar en is er urgentie om te handelen. Hier vallen de opgaven samen, vaak met conflicterende belangen. Binnen regio’s wordt ook al in innovatie- ecosystemen geëxperimenteerd en geïnnoveerd. Deze samenwerkingsverbanden van bedrijven, overheden, burgers, kennisinstellingen en belangenorganisaties zijn gewend aan multidisciplinaire en multistakeholder samenwerking. Ze vormen een basis van kennis en kunde om op voort te bouwen en de missiegedreven aanpak van innovatie te vernieuwen en versterken. De KIA MV brengt de kenmerken van missiegedreven innovatie en de behoefte aan verbeterde instrumenten of nieuwe kennis in kaart. Daartoe worden innovatieclusters betrokken die (elementen van) missiegedreven innovatie in zich hebben. De gebruikte werkvormen, de aanpak van burgerparticipatie, verdienmodellen, tools, organisatievormen, financiering en andere aspecten die de dynamiek van deze ecosystemen bepalen, worden geïnventariseerd en gedeeld.

Onderzoek, experiment en uitrol
De verzamelde inzichten vormen de basis voor wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek en de uitrol daarvan. Innovatiemethodieken worden verbeterd, ontwikkeld, beproefd en gevalideerd. Om vervolgens de toepassing ervan en de opschaling van missiegedreven innovatie te ondersteunen. Dat leidt tot de drie interacterende sporen van de KIA MV: onderzoek, experiment en uitrol.

Aanpak KIA MV: Drie verweven sporen

De aanpak van de KIA MV bestaat uit drie interacterende sporen:

Spoor 1: Onderzoek
In het eerste spoor wordt wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek geprogrammeerd. Er zijn veel vragen hoe innovaties versneld te implementeren en op te schalen, terwijl de maatschappij tal van fundamentele transities doormaakt. Daarom wordt met een meerjarig onderzoeksprogramma, vanuit NWO, het instrumentarium voor missiegedreven innovatie doorontwikkeld. Onderzoeksgroepen van universiteiten en hogescholen werken samen met regionale innovatieclusters. De gehonoreerde projectvoorstellen van de eerste call worden eind juni 2022 bekendgemaakt en de tweede call is vanaf april 2022 geopend.

Spoor 2: Experiment
In het tweede spoor worden experimenten opgezet om te onderzoeken hoe de opschaling van innovaties voor maatschappelijke uitdagingen kan worden versneld. Welke praktische methoden, modellen en werkvormen kun je inzetten? Waar kun je op ingrijpen om daadwerkelijk te versnellen? Samen met experts uit de Nederlandse hogescholen en universiteiten worden - op maat - kortlopende interventies uitgevoerd. Lessen uit dit veldonderzoek worden teruggekoppeld aan de meerjarige onderzoeksprojecten.

Voorbeeld experiment
Nederlandse (chemische) industrieën werken aan innovatie-gedreven projecten op het gebied van de energie-transitie (CO2-vrije energieopwekking), duurzaamheid (reductie en hergebruik CO2) en circulaire economie (nieuwe technologie voor het chemisch recyclen van plastics). Deze innovatietrajecten brengen nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee. Stakeholders zoals omwonenden, medewerkers van bedrijven en toezichthouders zijn belangrijke partijen die deze innovatie-trajecten mogelijk maken. Nieuwe manieren van participatie, co-design en kennisdeling over (on)veiligheid tussen medewerkers van chemische bedrijven, omwonenden en/of toezichthouders kan versnelling en dus impact opleveren, zowel maatschappelijk als economisch. De kern van maatschappelijk verdienvermogen.
In dit project onderzoekt het Expertise Netwerk Systemisch Co-Design in een living lab-omgeving hoe de chemische industrie, met behulp van Systemisch Co-Design methodologie op een empathische, co-creatieve en effectieve manier, kan samenwerken aan de transitie naar een veilige, circulaire en/of energie-neutrale samenleving.

Spoor 3: Opschalen en versnellen
In het derde spoor worden regionale innovatieclusters ondersteund met de toepassing van innovatiemethodieken. Het ontwikkelde en gevalideerde instrumentarium wordt onder meer samen met de regionale ontwikkelingsmaatschappijen verspreid. Het kennisnetwerk regionale economie is een communityplatform wat hiervoor wordt gebruikt. Versnellingsprogramma’s bestaan mogelijk uit training en begeleiding van trekkers van innovatieclusters en intermediairs, zodat zij nieuwe kennis en kunde uit het onderzoek en experiment kunnen inzetten.

De KIA Maatschappelijk Verdienvermogen wordt gecoördineerd door TKI CLICKNL, onder leiding van Bart Ahsmann, te bereiken via bart@clicknl.nl.

Regionale Innovatieclusters

Een brede inventarisatie naar regionale innovatie-clusters levert inzicht op in het gebruik en de resultaten van verschillende innovatie-methoden. De clusters kunnen zowel dienen als pilotprojecten voor kennisontwikkeling, als voor het testen en valideren van vernieuwd innovatie-instrumentarium.

Lees meer in het verkenningsdocument

Voorbeeldprojecten

stichting steenbreek

Stichting Steenbreek

Klimaatverandering leidt tot hitte-eilanden in steden en dorpen, toenemende droogte en zware, korte regenbuien, met wateroverlast tot gevolg. Ook heeft dit gevolgen voor de gezondheid en veiligheid in woongebieden. Stichting Steenbreek is een samenwerking van bedrijven, overheidsinstellingen, maatschappelijke organisaties, betrokken inwoners en onderzoeksgroepen om deze problemen aan te pakken door woon- en werkgebieden te vergroenen om daarmee de biodiversiteit te versterken.

Mineral Valley

Mineral Valley

Regio Twente heeft een netto mestoverschot. Daardoor wordt mest vooral gezien als afvalstof, in plaats van waardevolle grondstof. Mineral Valley Twente onderzoekt of mest waarde kan krijgen door verwerking tot andere grondstoffen of door mestvergisting. Ook wordt er gekeken naar het behoud en de verbetering van bodemkwaliteit door bijvoorbeeld precisielandbouw. Vanuit de vraag naar innovatie van de boer zijn er 20 proeftuinen opgezet.